Zima w Polsce to czas, gdy niektóre gatunki ptaków opuszczają swoje lęgowiska w północnych rejonach Europy i Azji, udając się na południe w poszukiwaniu cieplejszego klimatu oraz łatwiejszych warunków do życia. Jednak nie wszystkie ptaki opuszczają nasz kraj na zimę – wiele z nich przybywa do Polski, aby spędzić mroźne miesiące w naszym kraju. Wśród tych przybyszów znajdują się między innymi jemiołuszka i gil, które stają się symbolem zimowych dni w Polsce.

Zdjęcie przedstawia sylwetkę jemiołuszki siedzacej na pędzie jarząbu Fot. pixabay

Jemiołuszka (Bombycilla garrulus) to jeden z najbardziej rozpoznawalnych ptaków migrujących do Polski na zimę. To ptak o charakterystycznym wyglądzie, z kolorowym upierzeniem, na którym wyróżniają się żółte, czerwone i szare odcienie. Jemiołuszki w okresie letnim zamieszkują północne rejony Europy, Azji i Skandynawii. Na zimę migrują do bardziej umiarkowanych stref, a Polska jest jednym z ich głównych kierunków.

Zdjęcie przedstawia zbliżenie na głowę jemiołuszki sporzywającą owoc Fot. pixabay

Zimujące w Polsce jemiołuszki żywią się przede wszystkim owocami drzew i krzewów, a w szczególności jagodami. W okresie zimowym chętnie odwiedzają drzewa jemioły, od której wzięły swoją nazwę. To dlatego też można je spotkać na terenach leśnych, w ogrodach i parkach, zwłaszcza w rejonach, gdzie rośnie jemioła, berberys, dzika róża czy jarzębina.

Zdjęcie przedstawia dwie jemiołuszki siedzace na pędzie jarząbu Fot. pixabay

Pomimo swojej atrakcyjnej urody, jemiołuszki są ptakami dość nieśmiałymi, unikając kontaktu z człowiekiem. Najczęściej można je zaobserwować w grupach, które wspólnie poszukują pożywienia w zaroślach i na krzewach. Często przebywają także na obrzeżach lasów, gdzie mogą liczyć na spokój oraz obfitość pokarmu.

Zdjęcie przedstawia sylwetkę gila siedzącego na drzewie jarzębiny Fot. pixabay

Gil (Pyrrhula pyrrhula) to kolejny ptak, który migruje do Polski na zimę. Jest to średniej wielkości gatunek wróblowaty o charakterystycznym, czerwonym brzuchu i piersi, co czyni go łatwo rozpoznawalnym wśród innych ptaków. Gile lęgną się w północno-wschodnich rejonach Europy i Azji, a w czasie zimy kierują się na południe, do Polski oraz innych krajów Europy Środkowej.

Zdjęcie przedstawia sylwetkę gila siedzącego na ośnieżonej jodle Fot. pixabay

Głównym źródłem pokarmu dla gilów w okresie zimowym są nasiona drzew iglastych, a także nasiona roślin z rodziny krwiściągowych. W poszukiwaniu jedzenia można je spotkać w lasach iglastych, zwłaszcza w rejonach górskich, gdzie rosną świerki, jodły czy sosny. Gile wykazują pewną wierność w wyborze swojego terytorium, dlatego często zimują w tym samym miejscu przez kilka kolejnych lat.

Te ptaki są bardziej towarzyskie niż jemiołuszki, jednak nadal nie wykazują nadmiernej ciekawości wobec ludzi. Gile spędzają większość czasu na ziemi lub w niskich częściach drzew, poszukując nasion i innych roślinnych pokarmów.

Zdjęcie przedstawia sylwetkę gila pijącego wodę z brzegu metalowej beczki stojącej w zaspie śniegu Fot. pixabay

Znaczenie obu gatunków w ekosystemie: odgrywają one istotną rolę w ekosystemie, nawet podczas mroźnych miesięcy. Ich obecność i aktywność mają wpływ na różne aspekty przyrody, od utrzymania równowagi w łańcuchu pokarmowym po wpływ na roślinność i rozprzestrzenianie nasion. Oto niektóre z najważniejszych funkcji, jakie pełnią te ptaki w ekosystemie zimą:

- Kontrola populacji owadów i drobnych bezkręgowców. Chociaż zimą głównie żywią się nasionami, niektóre ptaki, takie jak jemiołuszki, mogą również korzystać z innych źródeł pokarmu, w tym owadów i ich larw. Zjadają owady, które pozostają aktywne w chłodniejszych miesiącach lub składają jaja w korze drzew. Dzięki temu pomagają w kontrolowaniu liczebności owadów i drobnych bezkręgowców, które w przeciwnym razie mogłyby negatywnie wpływać na roślinność.
- Rozprzestrzenianie nasion. Oba gatunki żywią się owocami drzew i krzewów, zwłaszcza jagodami i nasionami. Spożywając je, przyczyniają się do rozprzestrzeniania nasion tych roślin. Często spożywają owoce, a nasiona zostają wydalone w innym miejscu, co sprzyja ich rozmnażaniu i rozprzestrzenianiu się roślin. W ten sposób ptaki pomagają w regeneracji i rozwoju roślinności, co jest szczególnie ważne w lesistych, parkowych i ogrodowych ekosystemach.
- Utrzymanie bioróżnorodności roślin. Przyczyniając się do rozprzestrzeniania nasion, ptaki migrujące pomagają w utrzymaniu bioróżnorodności roślin w różnych ekosystemach. Nasiona, które zostaną zjedzone przez ptaki i wydalone w innym miejscu, mogą kiełkować w nowych lokalizacjach, co sprzyja rozprzestrzenianiu się roślin. Ponadto, wybór roślin przez ptaki, które stanowią ich główne źródło pokarmu, może wpływać na strukturę i skład gatunkowy roślinności w danym rejonie.
- Zwiększanie dostępności pokarmu dla innych zwierząt. Te migrujące ptaki również mogą stanowić źródło pokarmu dla większych drapieżników. Ich obecność w zimowym ekosystemie stanowi pożywienie dla takich zwierząt jak drapieżne ptaki (np. jastrzębie, myszołowy), a także dla niektórych ssaków (np. lisów czy kun). Tym samym ptaki te są częścią złożonego łańcucha pokarmowego, który wpływa na równowagę w ekosystemie.
- Indykatory zdrowia ekosystemu. Ptaki migrujące mogą pełnić także rolę "wskaźników" zdrowia ekosystemu. Obserwacja ich liczebności, zachowań i rozmieszczenia w sezonie zimowym pomaga w ocenie kondycji lokalnych ekosystemów. Jeżeli liczba ptaków spada lub ich obecność jest ograniczona, może to wskazywać na problemy z dostępnością pożywienia, degradację środowiska lub zmiany klimatyczne. Monitoring takich ptaków jest zatem ważnym narzędziem w ochronie środowiska.

Zdjęcie przedstawia koronę drzewa z licznie rozsianą przez ptaki pasorzytniczą jemiołą Fot. pixabay

Ptaki migrujące do Polski na zimę, takie jak jemiołuszka i gil, pełnią istotną funkcję w ekosystemach, w których żyją. Oprócz tego, że przyczyniają się do utrzymania równowagi w łańcuchu pokarmowym, ich działalność pomaga w rozprzestrzenianiu nasion, utrzymaniu bioróżnorodności roślin oraz wspiera inne zwierzęta w ekosystemie. Dzięki swojej roli w stabilizacji środowiska, ptaki te są nie tylko pięknym elementem naszej fauny, ale i niezbędnym ogniwem w zachowaniu zdrowych ekosystemów.