Co roku, w okresie jesiennym, wiele gatunków ptaków podejmuje długą i niebezpieczną podróż, migrując z Polski do cieplejszych rejonów, gdzie mogą znaleźć odpowiednie warunki do przetrwania zimy. Migracja ptaków to niezwykły proces, który od wieków fascynuje ornitologów oraz miłośników przyrody. Dla wielu gatunków jest to naturalny sposób na przetrwanie trudnych warunków, które panują w Polsce w okresie zimowym.

Dlaczego ptaki migrują?
Migracja ptaków jest wynikiem ich instynktownej potrzeby przetrwania. W Polsce zima wiąże się z krótkimi dniami, niskimi temperaturami oraz trudnym dostępem do pokarmu, zwłaszcza dla owadożernych i roślinożernych gatunków. Aby uniknąć głodu i niekorzystnych warunków, ptaki migrują na południe, gdzie zimą jest cieplej, a dostępność pokarmu jest znacznie większa.

Gatunki ptaków migrujących z Polski:

Zdjęcie przedstawia bociana białego podczas lotu Fot. pixabay

- Bocian biały (Ciconia ciconia) jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych ptaków migrujących z Polski. Wiosną wraca do kraju, a jesienią, po zakończeniu okresu lęgowego, wyrusza na południe, do Afryki Północnej. Bociany migrują w dużych stadach, co jest spektakularnym zjawiskiem. Ich podróż trwa kilka tygodni, a w drodze na zimowiska pokonują tysiące kilometrów. Bocian biały potrafi lecieć na dystansie do 10 tysięcy kilometrów bez odpoczynku! Podczas migracji bociany mogą pokonywać ogromne odległości, a część z nich leci bez zatrzymywania się przez 5-7 dni, pokonując dziennie nawet 300-400 kilometrów. Co ciekawe, bociany potrafią wykorzystać prądy termiczne, czyli ciepłe podmuchy powietrza, by unosić się w górę, oszczędzając energię podczas długich podróży.

Zdjęcie przedstawia jaskółkę podczas lotu Fot. pixabay

- Jaskółka dymówka (Hirundo rustica). Ptaki te spędzają lato w Polsce, gdzie wychowują młode. Zanim nadejdą mrozy, w październiku i listopadzie wyruszają w długą podróż na południe, do krajów takich jak Hiszpania, Maroko czy inne rejony Afryki Północnej. Jaskółki migrują w małych grupach i są znane ze swojej zdolności do pokonywania nawet długich dystansów.

Zdjęcie przedstawia stado żurawi Fot. pixabay

- Żuraw (Grus grus) to kolejny gatunek, który regularnie migruje z Polski. Zanim znikną na kilka miesięcy, gromadzą się w dużych stadach, które przemieszczają się na południe, w kierunku krajów takich jak Niemcy, Czechy, Austria, a niektóre żurawie kontynuują swoją podróż do Hiszpanii czy nawet do północnej Afryki. Sejmik żurawi to termin używany do opisania zjawiska, kiedy żurawie gromadzą się w dużych liczbach w jednym miejscu, szczególnie w okresie migracji. Zjawisko to ma miejsce na wiosnę i jesienią, kiedy te ptaki migrują na swoje terytoria lęgowe lub wracają do miejsc zimowania. Sejmiki żurawi odbywają się zazwyczaj w pobliżu dużych zbiorników wodnych, bagien, mokradeł i innych obszarów, które stanowią idealne środowisko dla żurawi.

Zdjęcie przedstawia kruka w locie Fot. pixabay

- Kruk (Corvus corax). Choć nie wszystkie kruki migrują, niektóre populacje w Polsce, zwłaszcza te z północnych i wschodnich rejonów, wyruszają na południe, do cieplejszych regionów Europy. Kruki preferują tereny o łagodniejszych zimach, gdzie łatwiej znaleźć pokarm. Kruki są niezwykle inteligentnymi ptakami, które potrafią rozwiązywać skomplikowane zadania, takie jak otwieranie pojemników z jedzeniem. Co więcej, są jednym z nielicznych zwierząt, które potrafią używać narzędzi. Kruki potrafią wykorzystywać gałęzie lub inne przedmioty do zdobywania jedzenia lub dostępu do trudno dostępnych miejsc. Naukowcy zaobserwowali, że potrafią nawet zaplanować swoje działania, co świadczy o ich zdolności do myślenia abstrakcyjnego i planowania przyszłych kroków.

Zdjęcie przedstawia spacerującą czajkę Fot. pixabay

- Czajka (Vanellus vanellus) to ptaki, które w czasie zimy migrują na południe, przeważnie do krajów zachodnioeuropejskich, takich jak Hiszpania, Portugalia, a także do północnej Afryki. Czajki spędzają lato w Polsce, gdzie wychowują swoje młode, a z nadejściem chłodniejszych dni, kierują się na zimowiska.

Jak ptaki znajdują drogę?
Migracja ptaków to zadziwiający proces, w którym ptaki potrafią poruszać się przez ogromne odległości, często w zupełnej ciemności. Naukowcy odkryli, że ptaki kierują się wieloma różnymi wskazówkami. Wykorzystują m.in. położenie słońca, gwiazdy, zmiany w polu magnetycznym Ziemi, a także charakterystyczne cechy krajobrazu, takie jak pasma górskie czy wybrzeża. Współczesne technologie pozwalają na monitorowanie migracji ptaków za pomocą nadajników GPS, co daje ogromne możliwości badawcze i pozwala na lepsze zrozumienie tego niezwykłego zjawiska.

Przygotowanie do migracji
Najważniejszy jest wybór trasy i kierunku. Ptaki migrujące z Polski najczęściej kierują się na południe. Część z nich leci przez Europę, aby dotrzeć do krajów basenu Morza Śródziemnego (np. Hiszpania, Włochy, Grecja), a inne ptaki migrują dalej do Afryki Północnej i Subsaharyjskiej. Istnieją różne szlaki migracyjne, które zależą od gatunku ptaków. Ptaki przed wyruszeniem na długą podróż zwiększają masę ciała, gromadząc zapasy tłuszczu, które będą im potrzebne jako źródło energii podczas lotu. Niektóre ptaki, takie jak bociany, mogą zjadać intensywnie pokarm przez kilka tygodni przed samą migracją, aby zdobyć odpowiednią ilość zapasów.

Zdjęcie przedstawia rozpoczynające migrację stado gęsi Fot. pixabay

Wyzwania migracji
Migracja ptaków wiąże się z licznymi wyzwaniami. Długotrwały lot, zmieniające się warunki atmosferyczne, drapieżniki, a także nieprzewidywalne zmiany w dostępności pokarmu to tylko niektóre z zagrożeń, na które narażone są ptaki w trakcie wędrówki. Zmiany klimatyczne, które wpływają na pogodę i dostępność zasobów, również stanowią dodatkowe wyzwanie dla ptaków migrujących.

Techniczna strona migracji
Większość ptaków migrujących na zimę wykonuje loty w stadach. Często korzystają z termiki, czyli ciepłych prądów powietrznych, które pomagają im oszczędzać energię. Niektóre gatunki, jak żurawie czy bociany, podróżują w charakterystycznych "V"-kowych" formacjach, co pozwala im na zmniejszenie oporu powietrza i oszczędność energii. Wówczas najsilniejsze osobniki jako pierwsze tną opory powietrza by pozostałe ptaki niczym w wyścigu kolarskim mogły wykorzystywać zmniejszone opowy powietrza tuż za liderami grup. Ptaki migracyjne nie lecą bez przerwy. W trakcie migracji robią postoje w odpowiednich miejscach, gdzie mogą odpocząć, uzupełnić zapasy energii (np. w miejscach z obfitością pokarmu) oraz odpocząć przed dalszą podróżą. Po dotarciu do ciepłych krajów ptaki spędzają zimę w cieplejszym klimacie, gdzie znajdują więcej pożywienia i mają bardziej sprzyjające warunki do życia. W tym czasie mogą żerować na owadach, nasionach, roślinach lub rybach, w zależności od swojego gatunku.

Ochrona ptaków migrujących
Migracja ptaków to zjawisko, które nie tylko fascynuje, ale także wiąże się z odpowiedzialnością. Z tego względu wiele organizacji zajmuje się ochroną ptaków, zarówno na ich zimowiskach, jak i na trasach migracyjnych. Ochrona siedlisk, tworzenie specjalnych korytarzy migracyjnych, a także ograniczanie polowań na ptaki migrujące to kluczowe działania, które pomagają zapewnić bezpieczeństwo tym niezwykłym stworzeniom.

Zdjęcie przedstawia klucze migrujących ptaków w kształcie litery "V" Fot. pixabay

Po kilku miesiącach, kiedy warunki w Polsce stają się bardziej sprzyjające, ptaki migrują z powrotem, wracając na lęgowiska, gdzie wiosną i latem rozmnażają się i wychowują swoje młode.Migracja ptaków to jedno z najwspanialszych zjawisk przyrodniczych, które wciąż budzi zachwyt i podziw. Ptaki migrujące z Polski na okres zimowy stanowią niezwykły symbol wytrwałości i siły natury. Warto pamiętać, że te ptaki są nie tylko częścią polskiego krajobrazu, ale także elementem globalnego ekosystemu, który wymaga ochrony i troski. Dzięki ich migracji, każdego roku możemy podziwiać te wspaniałe stworzenia, które pokonują tysiące kilometrów, aby przetrwać zimę w cieplejszych rejonach.