Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie kompleksu naturalnego lasów i starorzeczy na terenie zalewowym Warty wraz z ich typową dla lasów łęgowych florą i fauną. Było to możliwe dzięki współpracy Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Poznaniu z Nadleśnictwem Jarocin oraz PGW Wody Polskie.

Rezerwat przyrody ma bardzo długą historię. Zacząć trzeba od tego, iż tereny znajdujące się w dolinie Warty pomiędzy Orzechowem a Czeszewem zwane są i znane są Uroczyskiem Czeszewo. Mianowicie w roku 1959 we wschodniej części Uroczyska Czeszewo utworzono dwa rezerwaty przyrody: „Czeszewo”, o powierzchni 23,7 ha oraz „Lutynia”, o powierzchni 43,41 ha. W roku 2004 r. powstał rezerwat o dzisiejszej nazwie „Czeszewski Las”, którego powierzchnia wynosiła 223,09 ha, obejmujący swym zasięgiem rezerwaty „Czeszewo” i „Lutynia”.

Celem ochrony tego miejsca niezmiennie jest naturalny krajobraz doliny dużej rzeki nizinnej Warta, w obrębie którego funkcjonuje wiele cennych zbiorowisk roślinnych: leśnych, wodnych, szuwarowych, łąkowych i występuje bardzo bogata fauna.

Tereny w dolinie Warty pomiędzy Orzechowem a Czeszewem, tzw. Uroczysko Czeszewo posiadają wysokie walory geobotaniczne. Do najcenniejszych elementów flory naczyniowej należą: gnieźnik leśny, gęsiówka Gerarda, fiołek mokradłowy i starzec bagienny Senecio paludosus. Lasy, w przeważającej większości to łęgi wiązowo-jesionowe Querco-Ulmetum oraz grądy środkowoeuropejskie Galio-Carpinetum, charakteryzują się względnie wysokim stopniem naturalności o czym świadczy między innymi występowanie licznych epifitów, po części uznawanych za tzw. relikty lasów pierwotnych.

Ze względu na ścisłą zależność szaty roślinnej Uroczyska Czeszewo od wód, do powiększonego rezerwatu włączono także ujściowy odcinek Lutyni o długości 3,3 km, wzdłuż którego występują łęgi wiązowo-jesionowe Querco-Ulmetum z ponad stuletnimi drzewostanami z dębem szypułkowym i jesionem wyniosłym.

Stare, naturalne lasy Uroczyska Czeszewo charakteryzują się występowaniem szeregu rzadkich gatunków entomofauny, w tym w szczególności zagrożonych gatunków z grupy chrząszczy, co stawia rezerwat przyrody „Czeszewski Las” w pierwszej dziesiątce najzasobniejszych w te gatunki obiektów małopowierzchniowych w Polsce. W granicach rezerwatu przyrody znajdują się bardzo liczne stanowiska kozioroga dębosza, pachnicy dębowej oraz ciołka matowego.

Wysoką wartość przyrodniczą potwierdzają także badania nad awifauną tego terenu. Niezwykle duże odnotowuje się na terenie rezerwatu zagęszczenie dzięcioła średniego. W Uroczysku Czeszewo dochodzi do 2,5 pary/10 ha lasów liściastych w wieku > 80 lat i stanowi najwyższe zagęszczenie tego gatunku w kraju. Utrzymanie stabilnych warunków siedliskowych dzięcioła średniego na omawianym obszarze jest niezbędne w celu zachowania jego właściwego stanu ochrony w całym obszarze Natura 2000 Dolina Środkowej Warty PLB300002 oraz w skali całego regionu. Wśród lokalnej ornitofauny na uwagę zasługuje obecność kilku par nurogęsi Mergus merganser, który podchodzi do lęgów jedynie nad Lutynią, gdzie znajduje bezpieczne i spokojne warunki do rozmnażania.

Na podkreślenie zasługuje fakt, iż w granicach powiększonego rezerwatu przyrody „Czeszewski Las” zinwentaryzowano aż 331,17 ha siedlisk przyrodniczych stanowiących przedmioty ochrony w obszarze Natura 2000 Lasy Żerkowsko-Czeszewskie PLH300053, co stanowi ponad 90% całkowitej powierzchni, o którą powiększony zostaje rezerwat przyrody. Siedliska te reprezentowane są przez 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nymphaeion, Potamion; 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) oraz 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum)

W konsekwencji wyżej wymienionych walorów przyrodniczych uznano, że powierzchnia rezerwatu powinna zostać powiększona o tereny przyległe, chroniąc znaczną część Uroczyska Czeszewo. Pozytywna współpraca pomiędzy Regionalną Dyrekcja Ochrony Środowiska w Poznaniu oraz zarządcami terenu – Nadleśnictwem Jarocin oraz PGW Wody Polskie doprowadziła do wypracowania nowej granicy rezerwatu, uwzględniającej ochronę naturalnego kompleksu lasów i starorzeczy na terenie zalewowym Warty.

Więcej informacji o rezerwacie przyrody „Czeszewski Las” można znaleźć w serwisach: CRFOP i w Geoserwisie.

Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu w sprawie powiększenia powierzchni rezerwatu przyrody „Czeszewski Las” – które wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, czyli 8 czerwca 2021 r.