Zbieranie grzybów w listopadzie i grudniu wymaga od grzybiarza nieco więcej doświadczenia i obycia w temacie zbiorów. Warto pamiętać, że w tym okresie należy być szczególnie ostrożnym przy identyfikacji grzybów, ponieważ wiele z nich może być mylonych z trującymi odpowiednikami. Poniżej przedstawiamy listę grzybów jadalnych, które nadal można znaleźć w polskich lasach w listopadzie i grudniu.

Boczniak (Pleurotus ostreatus)

Gdzie rośnie: Boczniak rośnie na martwym drewnie liściastym, zwłaszcza na pniach drzew liściastych (dąb, buk, wierzba, topola) oraz na gałęziach. Często pojawia się na drzewach, które są w fazie rozkładu.
Opis: Boczniak ma kapelusz w kształcie muszli, zwykle w kolorze szarym, brązowym, kremowym lub białym. Trzon jest boczny, cienki, o tej samej barwie co kapelusz. Grzyby te rosną w grupach.
Wartość kulinarna: Boczniaki to grzyby o delikatnym smaku i mięsistej strukturze, idealne do smażenia, duszenia, a także dodawania do zup, sałatek czy farszów. Można je również suszyć.

Zachowaj ostrożność: Boczniak rosnący na drewnie może być pomylony z grzybami, które mają podobny wygląd, ale są trujące. Boczniak pstry (Pleurotus pulmonarius) – ma podobny wygląd, ale nieco mniejsze kapelusze.Wodnicha (Panellus serotinus) – bardzo podobna do boczniaka, ale ma brązowawy kapelusz i zwykle jest bardziej cierpka w smaku. Pomimo tego, że jest jadalna, może powodować problemy trawienne u niektórych osób dlatego nie zachęcamy do jej spożywania.

Jak unikać pomyłki: Boczniak ma miękki, mięśniowy kapelusz w kształcie muszli, zwykle o jaśniejszym kolorze. Warto zwrócić uwagę, że boczniak rośnie w grupach, a jego trzon jest boczny, nie centralny. Jeżeli grzyb rośnie na ziemi, a nie na drewnie, to może być niebezpieczny.

Pieczarka (Agaricus spp.)

Gdzie rośnie: Pieczarki występują w różnych środowiskach, od łąk po lasy, a także w ogrodach. W lasach rosną głównie w miejscach o większej wilgotności, takich jak polany, czy skraje lasów.
Opis: Pieczarka ma kapelusz o białej lub lekko różowawej barwie, który zmienia kolor na brązowy, gdy grzyb dojrzewa. Trzon jest biały, często z charakterystycznym pierścieniem.
Wartość kulinarna: Pieczarki są powszechnie stosowane w kuchni, zarówno świeże, jak i po obróbce termicznej. Doskonale nadają się do smażenia, gotowania, duszenia, a także do zapiekanek i zup.

Zachowaj ostrożność: Pieczarki mogą być mylone z grzybami o podobnym kształcie i kolorze, które są trujące. Pomylisz ją z Agaricus xanthodermus (pieczarka żółknąca) – grzyb, który wygląda podobnie do pieczarki, ale po nacięciu na trzonie pojawia się charakterystyczne żółknięcie, co wskazuje, że jest trujący. Ma gorzki smak i może wywołać zatrucie pokarmowe.

Jak unikać pomyłki: Prawdziwa pieczarka nie zmienia koloru trzonu po nacięciu, a blaszki pod kapeluszem są początkowo różowawe, a później stają się ciemne (brązowe). W przypadku pieczarki żółknącej, po nacięciu trzonu pojawi się wyraźne żółknięcie.

Koźlarz (Boletus spp.)

Gdzie rośnie: Koźlarze rosną w lasach liściastych i mieszanych, szczególnie pod dębami, bukami i sosnami. Często pojawiają się na ziemi w pobliżu tych drzew.
Opis: Koźlarz ma kapelusz w różnych odcieniach brązu, czerwieni lub żółci, a pod kapeluszem zamiast blaszek znajduje się sieć rurek. Trzon jest mięsisty, często z siateczkowatą strukturą w górnej części.
Wartość kulinarna: Koźlarze są cenione za swój mięsisty miąższ i intensywny smak. Nadają się do smażenia, duszenia, a także do suszenia i późniejszego wykorzystania w zupach czy sosach.

Zachowaj ostrożność:Koźlarze są łatwe do pomylenia z innymi borowikami, które mogą być trujące.Borowik szatański (Boletus satanas) – ma podobny wygląd do koźlarza, ale jest niebezpieczny. Kapelusz borowika szatańskiego jest bladożółty lub różowawy, a trzon ma czerwone plamy i siateczkowatą strukturę. Jest to grzyb trujący, powodujący silne zatrucie pokarmowe. Borowik żółciowy (Boletus calopus) – grzyb o żółtawym trzonie, który jest jadalny, ale może wywołać silne reakcje żołądkowe u niektórych osób.

Jak unikać pomyłki: Warto zwrócić uwagę na czerwony odcień trzonu u borowika szatańskiego, który jest jednym z głównych charakterystycznych cech tego grzyba. W koźlarzach trzon jest zazwyczaj żółtawy lub brązowy, bez czerwonych plam. Ponadto borowik szatański ma intensywny zapach i żółtawe rurki, które po dotknięciu zmieniają kolor na niebieskawy.

Opieńka (Armillaria mellea)

Gdzie rośnie: Opieńki rosną na martwym drewnie liściastym, szczególnie na pniach dębów, buków, wierzby oraz innych drzew. Są to grzyby saprofityczne, rozwijające się na obumarłych drzewach.
Opis: Opieńka ma kapelusz o średnicy 5-10 cm, zwykle w kolorze brązowym lub złocistym. Trzon jest cienki, często z charakterystycznym pierścieniem na górze.
Wartość kulinarna: Opieńki są jadalne, ale przed spożyciem należy je dokładnie ugotować, aby pozbyć się ewentualnych toksyn. Opieńki najlepiej smakują w zupach, sosach oraz potrawach duszonych np na śmietanie.

Zachowaj ostrożność: Opieńki mogą być mylone z innymi grzybami, które rosną na drewnie i mają podobne cechy, ale są niejadalne/trujące. Mleczaj sosnowy (Lactarius helvus) – ma podobny kolor i rośnie na drewnie, ale po przekrojeniu wydziela białawy mleczny sok. Jest to grzyb niejadalny.Inne gatunki z rodzaju Armillaria – Opienki mają liczne bliskie gatunki, które nie są jadalne, na przykład opieńka śmiertelna (Armillaria mellea), która może powodować rozdrażnienie żołądka, szczególnie jeśli jest spożywana w surowej formie.

Jak unikać pomyłki: Opieńki mają charakterystyczny pierścień na trzonie, a ich kapelusz jest złocisty lub brązowy. Uważaj na grzyby o podobnej barwie, ale z innymi cechami, jak brak pierścienia lub różnica w kształcie. Opieńki rosną w dużych kępach na martwym drewnie. Grzyby takie jak mleczaj nie rosną w kępach i nie mają pierścienia na trzonie.

Mleczaj rydz (Lactarius deliciosus)

Gdzie rośnie: Rydze rosną w lasach iglastych, głównie w pobliżu sosen. Preferują wilgotne miejsca.
Opis: Mleczaj rydz ma pomarańczowy lub czerwony kapelusz, który w miarę dojrzewania może nabierać ciemniejszego odcienia. Wydziela charakterystyczny mleczny sok, który może mieć pomarańczową barwę.
Wartość kulinarna: Rydze są bardzo cenione w kuchni. Można je smażyć, marynować lub dodawać do zup. Przed spożyciem warto je oczyścić z nadmiaru soku, ponieważ niektóre mleczaje mogą mieć ostry smak.

Zachowaj ostrożność: Mleczaj rydz ma wielu podobnych przedstawicieli, w tym niektóre trujące gatunki. Mleczaj pomarańczowy (Lactarius turpis) – trujący grzyb, który wydziela intensywnie gorzki, pomarańczowy sok. Ma bardzo podobny wygląd do rydza, ale jest ostry w smaku. Mleczaj żółciowy (Lactarius vellereus) – może być mylony z rydzem, ale ma bardziej wyraźny, żółtawy kolor kapelusza.

Jak unikać pomyłki:Rydz ma charakterystyczny pomarańczowy kolor i wydziela mleczny sok, który jest również pomarańczowy. Mleczaje trujące, takie jak mleczaj pomarańczowy, również wydzielają pomarańczowy sok, ale ich smak jest gorzki, więc przed spożyciem warto spróbować kawałek, aby sprawdzić smak.